فرهنگ عاشورا و انقلاب اسلامى
از دیدگاه بسیارى از اندیشمندان و متفکرانى که در زمینه تبیین علل و عوامل پیروزى انقلاب اسلامى ایران، نظریهپردازى کردهاند، عامل مذهب از قوىترین و اصلىترین عواملى است که در پیدایش و پیروزى انقلاب اسلامى، نقش به سزایى ایفا نموده است.
میشل فوکو فیلسوف مشهور فرانسوى و نظریه پرداز پست مدرنیسم در تحلیل و بررسى عوامل انقلاب اسلامى از »معنویت گرایى سیاسى« نام مىبرد. به نظر او، روح انقلاب اسلامى در این حقیقت یافت مىشود که ایرانیان از خلال انقلاب خود در جست و جوى ایجاد تحوّل و تغییر در خویش بودند. هدف اصلى آنان ایجاد یک تحول بنیادین در وجود فردى و اجتماعى، حیات اجتماعى و سیاسى و در نحوه تفکر و شیوه نگرش بود آنان راه اصلاح را در اسلام یافتند. اسلام براى آنان هم دواى درد فردى و هم درمان بیمارىها و نواقص جمعى بود.(1)
آصف حسین در کتاب ایران اسلامى: انقلاب و ضد آن بر این نکته تأکید دارد که باید مطالعة انقلاب با توجه به عنصر ایدئولوژى، نقش اپوزیسیون اسلامى، مشروعیت، آموزشها و خصوصاً رهبرى صورت گیرد.(297 (2 حامد الگار نیز در کتاب ریشههاى انقلاب اسلامى سه عامل »تشیع، رهبرى امام خمینى )ره( و طرح اسلام به عنوان یک ایدئولوژى« را به عنوان ریشههاى انقلاب مطرح مىکند.(3)
از سوى دیگر مرورى بر ادبیات سیاسى رایج در روند وقوع انقلاب اسلامى، شعارها، سخنرانىها و بیانیههاى انقلابیون و رهبران نهضت، بیانگر این واقعیت است که از میان عناصر مذهبى، »فرهنگ عاشورا و نهضت امام حسین )ع(، نقش به سزایى در این زمینه ایفا کرده است. مؤلفههاى فرهنگ و تعالیم عاشورا عبارتاست از:
1. فرهنگ شهادت،
2. فرهنگ مبارزه مستمر حق با باطل،
3. فرهنگ طاغوت ستیزى و طاغوت زدایى،
4. اصل پیروى از رضاى خدا و مصالح مسلمین،
5. فرهنگ پیشگیرى از جرم و فساد قبل از وقوع آن در فرهنگ نظارت عمومى و امر به معروف و نهى از منکر.(4)
این مؤلفهها در پیدایش و پیروزى انقلاب اسلامى، نقش و تأثیر به سزایى داشته و حفظ و تداوم انقلاب اسلامى نیز در گرو حرکت در این چهارچوب است.
